W sieci sporo materiałów na temat zasad poruszania się i zachowania motocyklistów w grupie, przedrukowywanych z jednej publikacji do drugej. Postanowiłem dotrzeć do pierwszego źródła tych informacji, by wyeliminować błędy kolejnego przedruku. Źródło znalazłem na stronach amerykańskiej fundacji zajmującej się szeroko rozumianą tematyką bezpieczeństwa ruchu motocyklowego MSF.
Amerykańska Motorcycle Safety Foundation® (MSF) jest uznanym na całym świecie twórcą kompleksowego – opartego na naukowych badaniach – systemu edukacji i szkolenia motocyklistów (RETS). Programy edukacyjne RETS promują techniki i źródła wiedzy dla motocyklistów oraz ciągły rozwój zawodowy dla certyfikowanych Instruktorów Nauki Jazdy Motocyklowej (RiderCoaches SM) i innych trenerów zajmujących się tematyką.
MSF bierze również aktywny udział w konsultacjach programów rządowych, badaniach bezpieczeństwa, kampaniach podnoszących świadomość społeczną oraz we wszelkiego rodzaju aktywnościach mających na celu zapewnianie pomocy technicznej dla państwowych programów szkoleniowych i licencyjnych. Fundacja Motorcycle Safety Foundation to krajowa organizacja non-profit sponsorowana przez BMW, BRP, Harley-Davidson, Hondę, Indian Motorcycle, Kawasaki, KTM, Piaggio, Suzuki, Triumph i Yamaha.
W jednej ze swoich publikacji, dostępnych na stronach internetowych, fundacja zawarła wskazówki i zasady poruszania się motocyklistów w grupie, które podnoszą bezpieczeństwo i obowiązują na całym świecie.
Motocyklista jadący w formacji motocyklowej staje się częścią większego zespołu i podlega innym zasadom. Odpowiada za bezpieczeństwo swoje i kolegów. Nie przestrzeganie zasad jazdy w grupie może zakończyć się tragicznie. Każdy z motocyklistów uczestniczący w jeździe grupowej podlega zasadom grupy, a indywidualizm powinien spowodować bezwzględne wykluczenie uczestnika z grupy w celu zapewnienia bezpieczeństwa pozostałym uczestnikom.
Zasady poruszania się w grupie motocyklowej…
Grupę prowadzi i jest za nią odpowiedzialny LIDER. Grupę zamyka dysponujący najszybszym motocyklem ZAMYKAJĄCY. Formacja powinna uwzględniać pozycje najmniej doświadczonych motocyklistów na początku Grupy, tuż za LIDEREM.
Bezpieczna i łatwa w prowadzeniu formacja powinna zawierać nie więcej, niż 7 motocykli. W razie konieczności należy podzielić większą grupę na mniejsze, mianując LIDERÓW i ZAMYKAJĄCYCH.
1 Sekunda za motocyklem w torze równoległym… Odległość między motocyklami w torach sąsiednich (po przekątnej w lewo, lub w prawo) nie powinna być mniejsza niż jedna sekunda.
2 Sekundy za motocyklem w tym samym torze… Utrzymanie co najmniej dwu sekundowej odległości między motocyklami poruszającymi się tym samym torem.
4 Sekundy wyprzedzenia… Patrz cztery sekundy w przód, aby dać sobie więcej czasu na reakcję na zagrożenie.
Formacja przelotowa
Jazda w grupie powinna odbywać się z zachowaniem szyku w formacji na tzw. zakładkę, jak na grafice niżej z zachowaniem odpowiednich odstępów. LIDER jedzie zawsze najbliżej pasa środkowego.
Formacja dla wąskich i krętych dróg
Formacja w jednej linii (nie na zakładkę) może być konieczna i jest często stosowana przy słabej widoczności, złej nawierzchni, na wąskich lub bardzo krętych drogach, ale wówczas odstępy pomiędzy kolejnymi motocyklami należy podwoić.
Formacja miejska
W terenie gęsto zabudowanym, szczególnie mieście, gdzie występują skrzyżowania dróg ze światłami, a w celu skrócenia długości grupy i zachowania zwartej, trudniejszej do podzielenia grupy używana jest formacja w szyku parami. Formacja ciasna, dość ryzykowna, jednak przy prędkościach niewielkich bardzo efektywna.
Obserwacja szyku
Każdy uczestnik powinien cyklicznie sprawdzać stan za sobą, korzystając z lusterek. W przypadku stwierdzenia zwiększającego się dystansu motocykla podążającego bezpośrednio za, należy zwolnić, dążąc do zachowania stałego odstępu. System taki powoduje, że poczynając od tyłu, grupa dostosowuje prędkość do najwolniej jadącego, a nawet zatrzymującego się uczestnika.
Oderwanie od grupy
W przypadku odłączenia od grupy najważniejszą zasadą jest zachowanie spokoju i nie wpadanie w panikę. Na okoliczność taką GRUPA powinna mieć procedury, a jeśli nie ustaliła zasad – oderwany motocyklista podróżuje do najbliższego punktu postojowego określonego na mapie podróży. W przypadku awarii powiadamia pomoc techniczną.
Wypełnianie opuszczonej pozycji w grupie
Pozycja zwolniona przez uczestnika GRUPY powinna spowodować ponowne formowanie szyku. Najbezpieczniejszym sposobem jest zajmowanie pozycji kolejno ze zmianą zajmowanych torów po przekątnej, jak na grafice. Sposób taki zachowuje zasadę stałego odstępu czasowego i nie stwarza zagrożenia.
Wyprzedzanie
Manewr wyprzedzania jest jednym z trudniejszych podczas jazdy w szyku. Powinin się odbywać możliwie krótko. Efektywna technika wyprzedzania zakłada, że motocykle poruszające się w grupie za wyprzedzanym pojazdem kolejno podjeżdżają do lewego toru jazdy, możliwie blisko pojazdu wyprzedzanego i „atakują” w warunkach zapewniających bezpieczne wyprzedzenie. 
Motocykl kończący manewr wyprzedzania innego pojazdu, a nie ostatni w szyku, koniecznie musi zapewnieć wolne miejsce dla motocykla wykonującego aktualnie manewr. Robi to przez wjazd na tor skrajnie prawy, niezależnie od zajmowanej wcześniej pozycji w szyku.
Komunikacja niewerbalna…
Powolutku faktem staje się technologia, również ta wykorzystywana w komunikacji pomiędzy uczestnikami formacji w grupie, wkraczająca w postaci coraz to lepszych i bardziej uniwersalnych zestawów intercomowych. Niemniej komunikacja niewerbalna wciąż pozostaje w użyciu i zanim podzieli losy alfabetu morse’a, co stanie się zapewne za kilkanaście lat, powinna stanowić żelazne podstawy dla każdego motocyklisty.
STOP
Znak wykonywany lewym ramieniem z dłonią otwartą skierowaną w dół i wewnętrzną stroną w kierunku podążających motocyklistów. Ramie nieruchomo ustawione przez dłuższą chwilę wskazuje konieczność zatrzymania.
ZWOLNIJ
Znak wykonywany ruchem całego wyprostowanego ramienia, z dłonią otwartą skierowaną w dół, przemieszczanego z pozycji poziomej w bok do dołu. Ramie w ruchu przez dłuższą chwilę (kilka ruchów) wskazuje konieczność zwolnienia tempa.
PRZYSPIESZ
Znak wykonywany ruchem całego wyprostowanego ramienia, z dłonią otwartą skierowaną w górę, przemieszczanego z pozycji z dołu do poziomej w bok. Ramie w ruchu przez dłuższą chwilę (kilka ruchów) wskazuje konieczność zwiększenia tempa.
WYPRZEDŹ / PROWADŹ
Znak wykonywany ruchem ugiętego w łokciu ramienia, skierowaego pod kątem ok. 45° w dół, z dłonią zamkniętą z wyprostowanym palcem wskazującym. Ruch przypominający zabieranie palcem i przesuwanie w kierunku do przodu zaprasza do wyprzedzania i/lub przejęcia prowadzenia. Motocyklista wykonujący znak powinien zająć tor najbliższy prawemu skajowi jezdni, aby ułatwić manewr.
ZA MNĄ
Znak wykonywany nieruchomo uniesioną ręką w górę, z dłonią otwartą skierowaną do przodu. Ręka z dłonią w górze uniesiona przez dłuższą chwilę sygnalizuje zamiar przeprowadzenia manewru, który może spowodować niepewność/niezrozumienie w grupie (np. zmiana kierunku jazdy, dokonany wybór zjazdu z trasy itp.) i powinien zostać odebrany jak komunikat podążania za sygnalizującym bez zawahania.
USTAWIĆ SZYK POJEDZYNCZY
Znak wykonywany nieruchomo uniesionym ramieniem w górę z palcem wskazującym w górę. Nadający komunikat utrzymujący ramię w górze przez kilkanaście sekund wydaje polecenie, bądź przekazuje takie dalej dalej, o konieczności sformowania pojedynczego szyku.
USTAWIĆ SZYK PODWÓJNY
Znak wykonywany nieruchomo uniesionym ramieniem w górę z dwoma palcami: wskazującym i środkowym w górę. Nadający komunikat utrzymujący ramię w górze przez kilkanaście sekund wydaje polecenie, bądź przekazuje takie dalej dalej, o konieczności sformowania podwójnego szyku.
NIEBEZPIECZEŃSTWO NA JEZDNI
Znak wykonywany lewym ramieniem z dłonią z palcem wskazującym skierowaną w dół w kierunku zagrożenia lub prawą nogą skierowaną w dół w kierunku zagrożenia. Znak wskazuje realne zagrożenie na jezdni po wskazanej stronie (np. wyrwa w asfalcie, leżący przedmiot itp.).
WYŁĄCZ DŁUGIE ŚWIATŁA
Znak wykonywany lewą otwartą dłonią, uderzającą w kask od góry. Znak może być powtórzony kilkukrotnie z odstępem czasowym, sygnalizuje jadącemu z przeciwka (może sygnalizować też jadącemu za, członkowi grupy) o rażącym w oczy oświetleniu drogowym.
ZJAZD NA POBOCZE
Znak wykonywany ruchem ugiętego w łokciu ramienia, skierowaego pod kątem 90° w bok, z dłonią zamkniętą z wyprostowanym palcem wskazującym. Ruch przypominający zabieranie palcem z boku i przesuwanie w kierunku za głowę wskazuje polecenie zjechania na pobocze.
WYŁĄCZ KIERUNKOWSKAZ
Znak wykonywany lewym nieruchomo ustawionym ramieniem, skierowanym pod kątem ok. 45° w dół, dłonią naprzemiennie otwieraną i zamykaną. Sygnał informuje obserwujących o konieczności sprawdzenia wyłączenia kierunkowskazu.
KONIECZNE TANKOWANIE
Znak wykonywany lewym ramieniem, uniesionym wyraźnie w bok, z przedramieniem z palcem wskazującym skierowanym w kierunku zbiornika paliwa. Znak wskazuje konieczność zatankowania na najbliższej stacji paliw.
PRZERWA ODŚWIEŻAJĄCA, KAWOWA
Znak wykonywany nieruchomo uniesionym ramieniem w bok, przedramieniem w kierunku twarzy z kciukiem w kierunku ust. Nadający komunikat sygnalizuje konieczność krótkiego postoju odświeżającego na skorzystanie z toalety, wypicie kawy, posiłek itp.
POSTÓJ, ODPOCZYNEK
Znak wykonywany lewym nieruchomo ustawionym ramieniem, skierowanym pod kątem ok. 45° w dół, dłonią zamkniętą w pięść. Znak wskazuje konieczność zatrzymania na dłuższy postój.
Powyższe stanowią absolutne minimum wiedzy na temat zasad poruszania się w grupie. Każdy, kto zamierza podróżować w zespole musi pozbyć się całkowicie indywidualizmu. Zespół to odpowiedzialność, a stworzone zasady służą bezpieczeństwu wszystkich jego członków.
Alfabet Morsea jest jeszcze dość mocno wykorzystywany i coraz więcej ludzi się go uczy (patrz krótkofalarstwo) więc komunikacja niewerbalna też nie zaniknie.
Cześć Paweł.
Szczerze nie wiedziałem 🙂 … obstawiałem to (Morsea) reliktem przeszłości …
Pozdrawiam